Alkol Bağımlılığı Nedir?

Bağımlılık zararlı sonuçlarına rağmen, dürtüsel olarak madde veya sanal alıştırıcı arayışı ve kullanımıyla karakterize edilen kronik bir beyin hastalığı olarak tanımlanmaktadır.

Alkol bağımlılığını tanımlayabilmek için ise çok sayıda etiyolojik model ortaya atılmış fakat hiçbir model bu kavramı yeterince açıklayamamıştır. Bazı araştırmacılar, kalıtımı veya biyolojik etkenleri ön plana çıkarmış; bir kısmı ise biyopsikososyal etkenlerin belirleyici olduğu üzerinde durmuşlardır. Fakat insanı biyopsikososyal bir bütün olarak anlamak, değerlendirmek ve onun çok yönlü yapısının alkol kullanımı ile iliksilerini sağlam verilere dayanarak ortaya koymak çok kolay olmamıştır. Alkol bağımlılığı olgusunu tartışan modellerin hiç biri, tek basına alkol bağımlılığını tam olarak tanımlamayı başaramamıştır.

Dünya Sağlık Örgütü alkol bağımlılığını; uzun süre alışılmışın dışında alkol kullanan, alkole bağlı ruhsal , bedensel, toplumsal sağlığı bozulan buna karşı durumunu değerlendiremeyen, değerlendirse bile alkol alma isteğini durduramayan tedaviye gereksinimi olan hasta şeklinde tanımlamıştır.

Alkol bağımlılığı veya kötüye kullanımında yeterli günlük işlevsellik için fazla miktarlarda alkol alma ihtiyacı olmaktadır. Alkol bağımlısı veya kötüye kullanımı olan kişi alkol kullanımı nedeniyle sosyal ve mesleki alanda bozulma yaşamaktadır. Bu alanlardaki yasal zorluklar; aşırı miktarda alınma durumunda şiddet davranışının olması, işe devamsızlık, iş kaybı, aile üyeleri veya arkadaşlar ile tartışmalar, alkollü iken sergilenen davranışlar veya sebep olunan kazalar nedeniyle tutuklanmalar şeklinde olabilmektedir.

Alkol bağımlılığı toplumların en önemli sağlık sorunlarından biridir.

Dünya genelinde 76 milyon alkol bağımlısı olduğu sanılmaktadır.Yapılan çalışmalar toplumları oluşturan bireylerin %90’nının yaşamlarının bir döneminde alkol aldığını, alkol bağımlılığı ve kötüye kullanımının en sık rastlanan psikiyatrik bozukluklardan biri olduğunu göstermektedir.

Türkcan ve arkadaşlarının 1999 yılında İstanbul’da 12-65 yaşları arasındaki 1550 kişi ile yaptıkları çalışmada da alkol kullanım yaygınlığı %33,5 olarak saptanmıştır.

Hatay’da üniversite öğrencilerinde madde kullanımı, şiddet ve bazı psikolojik özellikleri değerlendirmek amacıyla yapılan bir araştırmada (2011) yaşam boyu sigara ve alkol kullanımı sırasıyla %73.2, %56.6 olarak bulunmuştur. Erkeklerde sigara ve alkol kullanımı daha yüksek bulundu. Babasında ve kardeşinde sigara ve alkol kullanımı öyküsü olanlarda ise sigara ve alkol kullanımı daha yüksek olduğu saptanmıştır.

Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin tütün mamulleri ve alkol kullanım durumları ve sigaraya yaklaşımları ile ilgili çalışmada(2013); araştırmaya katılan 1309 öğrencinin %14.5 inin alkol kullandığı, erkekler arasındaki alkol kullanımının ise %36.5 olduğu sonucuna varılmıştır.

Tüketilen Alkol Miktarı ve Davranışsal Etkileri

Alkolün moleküler etkilerinin sonucu olarak depresan aktivitesi mevcuttur.

Kanda %0,05’ lik alkol ile düşünce, yargılama ve kendini kontrol edebilme sistemleri bozulur.

Yüzde 0.1’ de, istemli motor hareketler beceriksiz bir hal alır.

Birçok bölgede yasal zehirlenme düzeyleri 0,1 ila 0,15 arasındadır.

Yüzde 0,2 düzeyinde beynin tüm motor alan fonksiyonları deprese olur, hatta duygusal davranışları kontrol eden alanlarda da etkilenme başlar.

Yüzde 0,3 düzeyinde kişi büyük olasılıkla tamamen konfüze veya stuporda, 0,4-0,5 yüzdelerinde ise komadadır.

Daha yüksek düzeylerde beynin nefes alma, kalp atımının kontrolü gibi temel işlevleri etkileneceği için ölümle karşılaşılır. Uzun dönem alkol kullanan kişiler, daha yüksek düzeyleri tolere edebilir, onların bu alkol toleransı, görünümde gerçekte olduklarından daha az toksik etki gösterebilir.

Ülkemizde Yaygın Olarak Tüketilen Alkollü İçecekler Nelerdir?

Bira: Arpa maltının öğütülüp, 80 ºC’de sulu ortamda mayşelenip, süzülen şurubunun (malt), bira mayası(Sacchoromyces carlbergensis) ile fermentasyonu sonucu elde edilir. % 4(3-8) alkollü ürün filtrasyonla ayrılır.Şerbetçi otu ile aromatize edilir. Ambalajlanıp, pastörize edilerek piyasaya sürülür.

Şarap: Meyve suyunun şarap mayası (S. cerevisiae ovalis) ile fermentasyonu sonucu elde edilir. Filtre edilip, paketlenip, pastörize edilerek piyasaya sürülür. Alkol miktarı %10(7-18)’dur. Siyah üzümden kırmızı, beyaz üzümden beyaz şarap üretilir. Şaraplık üzümlerin şeker miktarı yükselir.

Cin: Ardıç çeşnisi, likör meyve suları ile aromatize edilmiş alkol katkılı içkilerdir. Ayrıca baharat, eterik yağ,oleoresin, vb katkılı Drog likörleri de vardır.Alkol oranı ortalama %40-47 değerlerindedir.

Votka: İlk kez Polonyalılar tarafından üretildiği ve Ruslar tarafından geliştirilerek dünyaya tanıtıldığı söylenmektedir. Votka; patates, arpa, çavdar, mısır ve buğday gibi tahılların şekerlendirilmesi ve fermantasyonu sonucu oluşan mayşenin iki kez arıtılması ile üretilir. Ardından aktif kömür ya da odun kömüründen süzülür; daha sonra içilebilecek alkol derecesine kadar düşürülür; ve filtrenerek satışa sunulur.Yüzde 40-45 oranında alkol içerir.

Tekila: Meksika’nın dünyaca tanınmış içkisidir. Kaktüsün baş kısımlarından elde edilen şıranın önce mayalanması ardından damıtılmasıyla elde edilen bir içkidir.%38-40 oranlarında alkol içerir.

Rakı:Müslüman olmayan Osmanlı halkı tarafından bulunduğu söylenmektedir.%40 oralarında alkol içerir.

Viski: Viski sözcüğü, İskoçların eskiden konuştuğu “Gaelic” dilinde “hayat suyu”anlamına gelen “Uisge Beatha” sözcüğünden türediği söylenmektedir. Bu sözcük zamaniçinde de “Whisky” olarak anılmaya başlanmıştır.Viski %40-42 oranlarında alkol içerir.

Rom: Batı Hint Adaları Rom’un ana vatanı olarak kabul edilir. Şeker kamışı ya da şeker kamışı melasının önce mayalanması ve daha sonra damıtılması ile elde edilen distile bir içkidir. Orijinal romların alkol dereceleri %62-81°C arasındadır; daha sonraları damıtılmış su

ilave edilerek alkol dereceleri %40-46° ye kadar düşürülür.

Kanyak: Ülkemizde konyak ya da kanyak olarak bilinen bu içki, uluslararası gastronomi dilinde“Brandy” (Brendi) olarak bilinmektedir. Yüzde 40 oranında alkol içerir

Absinthe(likör): En yüksek alkol oranı içeren, çeşitli bitkilerin yapraklarından elde edilen bir likör çeşididir. Ortalama %70 alkol içerir. Halüsinasyonlara ve agrasif davranışlara neden olabilmektedir.Amerika ve bazı Avrupa ülkelerinde yasaklanmıştır.